μεταφυσική

μεταφυσική
Φιλοσοφικός κλάδος, ο οποίος ασχολείται με υπεραισθητικές πραγματικότητες, προσεγγίζοντας τον υλικό κόσμο μέσα από το πρίσμα του πνεύματος. Η προέλευση του όρου μ. είναι περίεργη, γιατί προέρχεται από την τοποθέτηση των έργων του Αριστοτέλη που επιμελήθηκε ο Ανδρόνικος ο Ρόδιος, σύμφωνα με την οποία οι πραγματείες που αναφέρονται στα δεδομένα και στους νόμους της φύσης (τα φυσικά) προηγούνται των πραγματειών που αφορούν τα γενικότερα προβλήματα της φιλοσοφίας (μετά τα φυσικά). Από εδώ προέρχεται η ερμηνεία της μ. ως επιστήμης εκείνου που είναι πέρα από την εμπειρία, η οποία στην πραγματικότητα προσδιορίζει μόνο την πρώτη ιστορική μορφή της μ., δηλαδή τη θεολογική. Παράλληλα με τη θεολογική μ. αναπτύχθηκε και μια οντολογική μ., που μελετά τους θεμελιακούς χαρακτήρες της ύπαρξης, καθώς και μια γνωσιολογική μ., που ανάγεται στον Καντ, ως επιστήμη των καθαρών εννοιών. Στη νεότερη φιλοσοφία ο όρος μ. έχασε τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά αναγκαιότητας και προτεραιότητας, εξακολουθεί όμως να ισχύει για το πρόβλημα των σημασιών της ύπαρξης στις επιμέρους επιστήμες, ειδικά για το πρόβλημα των σχέσεων μεταξύ των διάφορων θεωριών και των συνακολούθων σημείων συνάντησης. μ. ζωγραφική. Ζωγραφικό ρεύμα που αναπτύχθηκε στην Ιταλία τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα, αντίθετο προς τον φουτουρισμό και τα άλλα πρωτοποριακά κινήματα. Η μ.ζ. απέβλεπε στην επαναφορά των κλασικών και παραδοσιακών αξιών της τέχνης και βασικό ιδανικό της ήταν να συλλάβει και να εκφράσει τη φαντασμική έννοια των πραγμάτων, την ενότητα πεπερασμένου και απείρου. Αρχηγός και κύριος πρωταγωνιστής του κινήματος ήταν ο Τζόρτζιο Ντε Κίρικο, που είχε ήδη ζωγραφίσει στο Παρίσι, λίγο πριν από τον A’Παγκόσμιο πόλεμο, πίνακες (Νοσταλγία του απείρου, Ερωτικό τραγούδι) στους οποίους η απρόβλεπτη προσέγγιση μορφών και αντικειμένων δημιουργούσε μια αίσθηση μυστηρίου και την ψευδαίσθηση μιας διαφορετικής πραγματικότητας, γεμάτης από πιθανά νοήματα. Στη διάρκεια των χρόνων του πολέμου φιλοτέχνησε τα γνωστότερα και πιο αντιπροσωπευτικά μεταφυσικά έργα του, όπως τα Οι ανησυχαστικές Μούσες (1916), Ο Τροβαδούρος, Έκτωρ και Ανδρομάχη (1917). Ο Αλμπέρτο Σαβίνιο (ψευδώνυμο του Αντρέα Ντε Κίρικο) υπήρξε ο μαχητικότερος και συνεπέστερος θεωρητικός του κινήματος. Το 1917 το μεταφυσικό στοιχείο παρουσιάστηκε και στην τέχνη του Κάρλο Καρά (Μοναξιά, Μητέρα και γιος, Ερμαφρόδιτο Είδωλο) ο οποίος αντιμετώπισε με σκεπτικισμό τον φιλοσοφικό προβληματισμό, που απέπνεαν τα κείμενα του Σαβίνιο και οι πίνακες του Ντε Κίρικο. Ο Καρά αρνιόταν με κάθε τρόπο να αποδεχθεί ένα από τα ουσιαστικά στοιχεία της έκφρασής τους, το όραμα της πραγματικότητας από μια σκοπιά λεπτής ειρωνείας, το οποίο μάλιστα χαρακτήρισε εκδήλωση διαλυτικού πεσιμισμού. Κατά τρόπο ανάλογο, δηλαδή με την έννοια της έκφρασης του υπονοούμενου, προσχώρησαν στο κίνημα ο Τζόρτζιο Μοράντι και ο Φιλίπο Ντε Πίζις. μ. σχολή. Όρος που καθιέρωσε ο Τζον Ντράιντεν, για να χαρακτηρίσει μια ομάδα Άγγλων ποιητών του 17ου αι., οι οποίοι, ακολουθώντας τη συνήθεια του Τζον Ντον, εκφράστηκαν με μεταφορές και εικόνες, συχνά δυσνόητες και περίπλοκες. Δεν επρόκειτο για μια αυθεντική ποιητική σχολή, αλλά μάλλον για μια εκφραστική τάση, που συνέπεσε με την εμφάνιση μιας μυστικιστικής έμπνευσης στην αγγλοσαξονική ποίηση. Δύο από τους σημαντικότερους ποιητές της ομάδας, ο Τζορτζ Χέρμπερτ και ο Ρίτσαρντ Κράσοου, συνδέθηκαν με τον πειραματισμό που εξέφρασε στο έργο του ο Νίκολας Φεράρ, όπου ήταν έντονα τα στοιχεία ενός αγγλικού Πορ-Ρουαγιάλ (ονομαστό γυναικείο αβαείο Κιστερκιανών μοναχών, επίκεντρο του γιανσενισμού και της πνευματικής δραστηριότητας στη Γαλλία του 17ου αι.). Στον μεταφυσικό τρόπο έκφρασης ανήκουν και τα έργα του Χένρι Βον και του Τόμας Τράερν. Οι ποιητές της μ.σ., μολονότι αποδοκιμάστηκαν από τον Τζόνσον και υποσκελίστηκαν από τον ρομαντισμό, κατάφεραν να αναθερμάνουν το ενδιαφέρον στην κριτική του 20ού αι. «Ο μεθυσμένος ευπατρίδης», έργο μεταφυσικής ζωγραφικής του Κάρλο Καρά, ο οποίος ακολούθησε τη μεταφυσική τάση, όχι όμως τόσο απόλυτα και τον φιλοσοφικό προβληματισμό της (Συλλογή Ντε Άντζελι, Μιλάνο). «Οι ανησυχαστικές μούσες», πίνακας μεταφυσικής ζωγραφικής του Ιταλού ζωγράφου Τζόρτζιο ντε Κίρικο, εισηγητή του μεταφυσικού κινήματος στην ευρωπαϊκή ζωγραφική (Συλλογή Ματιόλι, Μιλάνο).
* * *
η
1. (φιλοσ.) α) κλάδος τής φιλοσοφίας που ασχολείται με την κριτική έρευνα βασικών φιλοσοφικών υποθέσεων και επιχειρεί να προσδιορίσει ό,τι υπάρχει στον βαθμό που υπάρχει
β) (κατά τη μαρξιστική αντίληψη) γενική γνωστική μέθοδος, αντίθετη με τη διαλεκτική και βασισμένη σε μια απλουστευτική αντίληψη τής ανάπτυξης και τής εξέλιξης, μέθοδος η οποία αγνοεί ή υποτιμά την ιδέα τής αυτο-κίνησης και αυτο-ανάπτυξης
3. γενική και αφηρημένη θεωρία («η μεταφυσική τής γλώσσας»)
4. μτφ. καθετί το δυσνόητο και αφηρημένο.
[ΕΤΥΜΟΛ. Ουσιαστικοποιημένος τ. τού θηλ. τού επιθ. μεταφυσικός*. Η λ. μαρτυρείται από το 1766 στον Ευγ. Βούλγαρι. Πολλοί έχουν υποστηρίξει ότι η λ. είναι αντιδάνεια (πρβλ. αγγλ. metaphysics)].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Нужно решить контрольную?

Look at other dictionaries:

  • μεταφυσική — η 1. φιλοσοφικός κλάδος που ασχολείται με την πρώτη αρχή, τα αίτια, τον προορισμό και το τέλος του κόσμου. 2. μτφ., γενική και αφηρημένη ή δυσνόητη θεωρία: Τα όσα είπε ήταν μεταφυσική …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • Ελλάδα - Φιλοσοφία και Σκέψη — ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Η φιλοσοφία ως κατανοητικός λόγος Όταν κανείς δοκιμάζει να προσεγγίσει την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, πρωτίστως έρχεται αντιμέτωπος με το ερώτημα για τη γένεσή της. Πράγματι, η νέα ποιότητα των φιλοσοφικών θεωρήσεων της… …   Dictionary of Greek

  • μεταφυσικός — ή, ό (Α μεταφυσικός, ή, όν) νεοελλ. 1. αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στη μεταφυσική («μεταφυσική θεωρία») 2. (σχετικά με πρόσ.) αυτός που ασχολείται με τη μεταφυσική 3. (γενικά) αυτός που αναφέρεται σε ζητήματα έξω από τόν κύκλο τής αισθητηριακής …   Dictionary of Greek

  • Καντ, Ιμάνουελ — (Immanuel Kant, Κένιξμπεργκ 1724 – 1804). Γερμανός φιλόσοφος. Ο Κ. είναι διάσημος μεταξύ άλλων, για τα έργα του Κριτική του καθαρού λόγου (1781, β’ έκδοση 1787), Κριτική του πρακτικού λόγου (1788) και Κριτική της δύναμης της κρίσης (1790), που… …   Dictionary of Greek

  • κριτικισμός — Υπό ευρύτερη έννοια, φιλοσοφική θεωρία, αντίθετη προς τον δογματισμό, που θέτει υπό αμφισβήτηση τη μεταφυσική γνώση, ακόμη δε και τη δυνατότητα γνώσης, χωρίς προηγούμενη αυστηρή ανάλυση των λειτουργιών του πνεύματος. Υπό στενή έννοια, κ. είναι η… …   Dictionary of Greek

  • λογική — I (Μαθημ.). Μαθηματική επιστήμη, τα θεμέλια της οποίας βρίσκονται στο έργο του Αριστοτέλη Όργανον (βλ. λ. λογική [φιλοσοφική επιστήμη]). Ο μαθηματικός Μπουλ εισήγαγε στη λ. αυτή τον λογισμό, με τον οποίο αποφεύγονται πολλά προβλήματα που υπάρχουν …   Dictionary of Greek

  • ολοκρατία — θεωρία μεταφυσική και ηθική. Από μεταφυσική άποψη η θεωρία αυτή ταυτίζεται μερικές φορές με τον πανθεϊσμό. Ορισμένοι την κατατάσσουν ανάμεσα στο μονισμό και την πολυαρχία. Από ηθική άποψη, η ο. υποστηρίζει ότι το αντικείμενο της ανθρώπινης ηθικής …   Dictionary of Greek

  • οντολογία — Κατά τον αριστοτελικό ορισμό είναι η επιστήμη του όντος καθεαυτό, δηλαδή της πραγματικότητας θεωρούμενης στην ολότητά της και όχι σε μερικές ιδιαίτερες περιοχές, όπως είναι το Εγώ ή ο κόσμος ή ο θεός. Αυτές, σύμφωνα με μια ταξινόμηση του Κρίστιαν …   Dictionary of Greek

  • Αριστοτέλης — I (Στάγειρα Χαλκιδικής 384 π.Χ. – Χαλκίδα 322 π.Χ.).Φιλόσοφος. Γιος του Νικόμαχου, προσωπικού γιατρού του βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα Γ’, ορφανός από πολύ νωρίς, ανατρέφεται από τον Πρόξενο τον Αταρνέα. Το 367 π.Χ., σε ηλικία δεκαεπτά ετών,… …   Dictionary of Greek

  • Ισπανία — Επίσημη ονομασία: Βασίλειο της Ισπανίας Έκταση: 504.782 τ. χλμ. Πληθυσμός: 40.037.995 (2001) Πρωτεύουσα: Μαδρίτη (2.882.860 κάτ. το 2000)Κράτος της νοτιοδυτικής Ευρώπης, στην Ιβηρική χερσόνησο. Συνορεύει στα ΒΑ με τη Γαλλία και την Ανδόρα, στα Δ… …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”